Wnętrze Katedry

About Project:

REGOTYZACJA

(wyciąg tekstu z programu konserwatorskiego prof. dra hab. Ireneusza Płuski)

„Regotyzację” w odniesieniu do wnętrza świątyni opolskiej należy rozumieć jako odsłonięcie pierwotnych murów i wątków ceglanych będących często charakterystyczną cechą estetyki wnętrz katedr śląskich. Odsłonięcie cegły ścian, częściowo filarów i sklepień, polegać będzie na usunięciu cementowych, bardzo zwięzłych tynków, zasłaniających istotne walory estetyczne wnętrza budowli. Tak można postępować tylko z nawarstwieniami pozbawionymi cech stylowych i estetycznych, a będącymi głównie rezultatem utylitarnego traktowania obiektu, sprzecznego z regułami historycznej architektury. Zatem odsłonięcie gotyckich ścian i innych form stylowych gotyckich jest więc w przypadku katedry opolskiej działaniem związanym z restauracją i łączy się z reintegracją dawnych płaszczyzn architektonicznych wnętrza średniowiecznego, wydobytych spod cementowych tynków. W normalnie użytkowanym przez wiele stuleci wnętrzu, jeszcze przed potynkowaniem, duże partie wątków ceglanych uległy przekształceniu lub zniszczeniu i w naszym przypadku jedynym rozwiązaniem będzie ich częściowa wymiana na nowe, identyczne ze starymi, kształtki ceglane. Granice takiej „regotyzacji” wnętrza będą określać zasady: zachowania prawdy historycznej i autentyzmu dzieła architektonicznego, zastosowanie postępowania opartego na naukowych współczesnych podstawach konserwatorskich, zapewnienie pełnej rzetelności opartej na fachowej wiedzy technicznej i technologicznej i co najważniejsze – zapewnienie bezspornej dominacji autentycznych gotyckich wątków ceglanych.

 


KONCEPCJA PRAC KONSERWATORSKICH

(wyciąg tekstu z programu konserwatorskiego prof. dra hab. Ireneusza Płuski)

Koncepcję konserwatorską aranżacji wnętrza świątyni opolskiej oparto o analogię katedry wrocławskiej, kościoła św. Elżbiety, a w przypadku polichromowania imitacją ceglaną żeber sklepiennych na przykładzie kościoła św. Krzyża we Wrocławiu.

W przypadku tynkowanych żeber sklepiennych kościoła zachodzi poważna obawa, że usunięcie tynków z profili ceglanych mogłoby poważnie uszkodzić delikatne i wyjątkowo cienkie kształtki ceglane. Należy pamiętać, że dekoracyjne imitacyjne malowanie form geometrycznych na żebrach było często stosowane pod koniec XV i XVI wieku. Szczególnie na Śląsku (np. wrocławski kościół św. Krzyża) stosowane rzemieślnicze sposoby opracowania faktury kolorystyki w postaci wątku ceglanego i zestawień ceglano-tynkowych, uzupełnianych środkami malarskimi. Dlatego na żebrach należy na obecnych nawarstwieniach tynku wykonać imitację malarską cegieł. Przedstawiona propozycja opracowania estetycznego żeber sklepiennych jest uzasadniona analogią metod i technik spotykanych szczególnie na Śląsku.

Budowa tej wartości historycznej i artystycznej wymaga szczególnego potraktowania konserwatorskiego. Z jednej strony potrzeba wielkiej ostrożności w podejmowaniu decyzji dotyczących jakichkolwiek zmian w przekształceniu lub usunięciu nawet najmniejszego historycznego elementu ceglanego i zakłócenia pierwotnej technologii wykonania przy usuwaniu tynkowego opłaszczowania ścian. Ostrożności wymaga również zastosowanie nowych współczesnych technologii konserwatorskich, które mogą eksponować i zabezpieczyć autentyczne wątki ceglane w dłuższym okresie czasu. Solidność wykonania oparta na naukowych podstawach konserwatorskich i aspekt estetyki zawodowej będą naczelnymi pryncypiami całego przedsięwzięcia konserwatorskiego.

Plastyczny efekt kompozycji architektonicznej poszczególnych ścian, filarów i sklepień wnętrza kościoła był pierwotnie podkreślony czerwoną kolorową ceramiką budowlaną i białymi piaskowo-wapiennymi spoinami. Ręcznie wytwarzane cegły i kształtki ceramiczne filarów stanowiły o stylowym gotyckim charakterze wnętrza świątyni. Założone w początku XX wieku grube cementowe tynki znacznie zniweczyły pierwotną plastykę i estetykę zabytkowego wnętrza.

Generalnym założeniem konserwatorskim będzie wykonanie specjalistycznych zabiegów i czynności, w wyniku których przywrócony będzie zbliżony do pierwotnego wygląd architektoniczny ścian, filarów i sklepień wnętrza kościoła. Nie ulega wątpliwości, że należy zachować obecną formę częściowo przemurowanych otworów okiennych, pilastrów i ścian z zachowaniem dekoracji sgraffitowych na ścianie południowej i północnej naw bocznych. Najważniejszym i najtrudniejszym zadaniem konserwatorskim będzie usunięcie w znaczącym zakresie cementowych tynków ze ścian wewnętrznych naw bocznych i częściowo z profili filarów międzynawowych. Niezależnie od aspektów stylowych i estetycznych, usunięcie tynków będzie miało poważne znaczenie naukowe, pozwalające na precyzyjniejsze określenie chronologii budowy i wtórnych przekształceń wnętrza świątyni. Możliwe będzie w partii chóru muzycznego określenie zasięgu występowania ceglanych wątków wendyjskich z pierwotnej romańskiej budowli. Również możliwe będzie podkreślenie środkami konserwatorskimi ewentualnych aranżacji o znaczeniu głównie edukacyjnym i historycznym.

Konserwacja wątków ceglanych powinna mieć charakter zachowawczy. Należy przez to rozumieć, że zniszczone zabytkowe elementy ceglane powinny być zastępowane tylko w tych przypadkach, gdzie będzie to absolutnie niezbędne. Należy dążyć do stosowania w procesach konserwatorskich sprawdzonych technologii i to możliwie niewiele odbiegających od technologii stosowanych w przeszłości do wznoszenia opolskiej świątyni, ale zmodyfikowanych o zdobycze współczesnej nauki i sztuki konserwatorskiej. Głównie chodzi tu o zastosowanie do uzupełnień wątków w miarę możliwości starych cegieł rozbiórkowych lub współczesnych cegieł wzorowanych na historycznych palcówkach.


POSTĘP PRAC


ZESPÓŁ PROJEKTU

Inwestor:

Parafia Katedralna pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, pl. Katedralny 2, 45-007 Opole
e-mail: kancelaria@katedra.opole.pl | tel.: +48 77 454 25 79

Wykonawca:

Konsorcjum firm
- Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie
- Międzyuczelniany Instytut Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki – Lider Konsorcjum

Delegatura w Krakowie
- KAMEX Konserwacja Obiektów Zabytkowych

Inspektor nadzoru:

BUDO-DOM | Halina Ilnicka | Andrzej Zwierzchlejski

Koordynator projektu:

Agnieszka Węsiora | e-mail: biuroprojektow@diecezja.opole.pl

Specjalista ds. administracji i promocji:

Beata Balicka-Błagitka | e-mail: biuroprojektow@diecezja.opole.pl

Obsługa prawna:

Kancelaria radcy prawnego Monika Rajewska


Przesuń w prawo lub lewo, aby zobaczyć efekt renowacji.


Przesuń w prawo lub lewo, aby zobaczyć efekt renowacji.


Przesuń w prawo lub lewo, aby zobaczyć efekt renowacji.


Przesuń w prawo lub lewo, aby zobaczyć efekt renowacji.